Od lat rozwój gospodarki Irlandii bazuje na inwestycjach zagranicznych i eksporcie.
Ten niewielki kraj o ludności ok. 4,5 mln mieszkańców eksportuje rocznie towary o wartości 80 – 90 mld EUR.
W rekordowym dla irlandzkiego eksportu roku 2002 eksport wyniósł 93,7 mld EUR. W 2012 r. wartość eksportu zbliżyła się do historycznego maksimum osiągając niecałe 92 mld EUR. Dla porównania polski eksport w roku 2012 osiągnął, według danych GUS, wartość około 143,5 mld EUR. Szacuje się, iż ponad 70% wpływów z irlandzkiego eksportu generowane jest przez przedsiębiorstwa z udziałem kapitału zagranicznego.
Firmy te na ogół mają wypracowane kanały dystrybucji i zbytu swoich towarów. Dlatego też troską irlandzkich władz gospodarczych jest pobudzanie eksportu realizowanego przez rodzimych przedsiębiorców, głównie z sektora małych i średnich przedsiębiorstw. Irlandia może pochwalić się również sporymi osiągnięciami w zakresie przyciągania bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Ich skumulowana wartość na koniec 2011 r. (ostatnie dostępne dane) wyniosła 194,5 mld EUR.
Inwestorzy zagraniczni, głównie amerykańscy przyczynili się w zdecydowany sposób do unowocześnienia gospodarki irlandzkiej i przekształcenia jej w gospodarkę opartą w dużej mierze o wiedzę. Działania w zakresie promowania inwestycji zagranicznych w Irlandii nakierowane są na przyciąganie bezpośrednich inwestycji głównie w takich sektorach jak: usługi biznesowe i finansowe, farmacja, biotechnologia i elektronika.
Promocja eksportu
Promocją irlandzkiego eksportu zajmuje się rządowa agencja Enterprise Ireland. Działa ona na podstawie ustawy Industrial Development (Enterprise Ireland) Act 1998 i kompetencyjnie podlega Ministrowi Pracy, Przedsiębiorczości i Innowacyjności (Minister for Jobs, Enterprise & Innovation). Zadania Agencji wykraczają poza sferę promocji eksportu i dotyczą takich obszarów działania jak: pobudzanie regionalnej przedsiębiorczości, inwestycje w badania i rozwój (R&D), pobudzanie produktywności i wzrostu wydajności pracy oraz pomoc w tworzeniu i rozwoju firm głównie z sektora małych i średnich przedsiębiorstw.
W 2012 r. budżet Enterprise Ireland wyniósł 333 mln EUR. Finansowany jest on głównie ze środków budżetowych oraz ze składek od przedsiębiorców za świadczone na ich rzecz usługi. Z całości budżetu 194 mln EUR przeznaczone zostały na rozwój firm, a 82 mln EUR stanowiły koszty utrzymania agencji.
Enterprise Ireland zajmuje się promocją eksportu firm irlandzkich będących wyłącznie ich klientami (firmy musza zarejestrować się w bazie danych Agencji). Klientami mogą zostać wyłącznie firmy o kapitale irlandzkim zatrudniające co najmniej 10 osób, których świadczone usługi bądź sprzedawane towary mają szansę konkurować na rynkach zagranicznych. Pomocy udziela się również irlandzkim firmom z kapitałem zagranicznym z sektora spożywczego oraz branż związanych z przetwórstwem irlandzkich surowców (zasobów naturalnych).
Nie udziela się natomiast pomocy firmom nie będącym klientami Enterprise Ireland, firmom zagranicznym, oraz tym, które zamierzają inwestować za granicą lub kupować za granicą towary. W pewnym zakresie pomoc udzielana jest także zagranicznym przedsiębiorcom zainteresowanym zakupem irlandzkich towarów.
Działania na rzecz promocji eksportu wykonywane są przez Enterprise Ireland w oparciu o 10 biur regionalnych zlokalizowanych w głównych miastach Irlandii (Athlone, Cork, Dublin, Dundalk, Galway, Letterkenny, Shannon, Sligo, Tralee i Waterford) oraz 28 biur zagranicznych. Agencja posiada 12 biur zlokalizowanych w Europie (Amsterdam, Budapeszt, Bruksela, Dusseldorf, Londyn, Madryt, Mediolan, Moskwa, Paryż, Praga, Sztokholm, Warszawa), 3 biura na Bliskim Wschodzie i Afryce (Dubaj, Johannesburg, Rijad), 7 biur w Azji (Hong Kong, Kuala Lumpur, New Delhi, Pekin-Szanghaj, Seul, Singapur, Tokio), 4 biura w Ameryce Północnej (Boston, Dolina Krzemowa, Nowy Jork, Toronto) oraz po jednym biurze w Ameryce Południowej (Sao Paulo) i Australii (Sydney).
Promocja irlandzkiego eksportu na dodatkowe 32 rynki dokonywana jest bądź bezpośrednio z Dublina bądź też w oparciu o zasoby sąsiednich placówek (np. pomocy w promowaniu eksportu na Słowację udziela biuro w Pradze). W większości przypadków biura Enterprise Ireland zlokalizowane są przy Ambasadach tego kraju za granicą a ich kierownicy posiadają status dyplomatyczny. Z reguły zdecydowana większość pracowników zagranicznych biur Agencji (poza kierownikami) to pracownicy miejscowi.
Za większość usług świadczonych przez Enterprise Ireland na rzecz jej klientów pobierane są opłaty. Ich wysokość uzależniona jest od czasu poświęconego na pomoc dla konkretnej firmy i oscyluje w granicach 200 EUR za dzień pracy pracowników Agencji. Enterprise Ireland pomaga firmom w opracowaniu strategii wejścia na rynki zagraniczne w tym m.in. poprzez przygotowanie wizyt studyjnych, opracowywanie list adresowych potencjalnych partnerów, pomoc w wyborze optymalnych kanałów dystrybucji czy przygotowanie kampanii reklamowej. W swoich działaniach na rynkach zagranicznych Agencja współpracuje z miejscowymi firmami konsultingowymi, które na zlecenie jej klientów mogą podjąć się wykonania indywidualnych zleceń (np. badań rynkowych konkretnych towarów), agencjami reklamowymi, biurami tłumaczy itp. W 2012 r. Agencja zorganizowała m.in. kilkanaście misji zagranicznych dla swoich klientów, w których wzięło udział 658 irlandzkich przedsiębiorców.
W programie takich misji najczęściej są wizyty na branżowych imprezach wystawienniczych (29) oraz udział w przygotowanych wcześniej przez Agencję indywidualnych spotkaniach z miejscowymi firmami. W 2012 r. zorganizowano też 16 misji pod przewodnictwem wysokiej rangi przedstawiciela administracji rządowej. Z ostatnio opublikowanego raportu „Enterprise Ireland Annual Report & Accounts 2012” wynika, że irlandzkie firmy będące klientami Agencji wyeksportowały w 2012 r. towary i usługi za 16,2 mld EUR, co stanowiło 17,3% całości irlandzkiego eksportu. Raport Enterprise Ireland za 2012 dostępny jest na stronie internetowej: http://www.enterprise-ireland.com/.
Promocja eksportu rolno-spożywczego
Promocją irlandzkiego eksportu rolno-spożywczego zajmuje się również Irlandzka Rada Żywności (Irish Food Board – Bord Bia). Działa ona na podstawie ustawy An Bord Bia Act 1994 i kompetencyjnie podlega Ministrowi Rolnictwa oraz Gospodarki Żywnościowej i Morskiej (Minister for Agriculture, Food and Marine). Rada zajmuje się promocją w kraju i za granicą irlandzkich wyrobów przemysłu spożywczego (w tym mleczarskiego oraz napojów alkoholowych), mięsa, ryb i żywca oraz produktów sektora ogrodniczego. Promocja eksportu odbywa się poprzez sieć 10 biur zagranicznych zlokalizowanych w Amsterdamie, Dusseldorfie, Londynie, Madrycie, Mediolanie, Moskwie, Nowym Jorku, Paryżu, Szanghaju i Sztokholmie.
Dodatkowo instytucja ta posiada 25 konsultantów działających w ramach ambasad w poszczególnych krajach. W swojej działalności promocyjnej Bord Bia nie tylko udziela pomocy firmom irlandzkim w plasowaniu ich produktów na zagranicznych rynkach, lecz również przeprowadza kampanie promocyjne w poszczególnych krajach mające na celu zwiększenie zainteresowania miejscowych konsumentów irlandzką żywnością. Celem takich kampanii był m.in. wzrost sprzedaży irlandzkich wyrobów mleczarskich (masła, serów), napojów alkoholowych (piwa, whiskey) czy też wołowiny. Budżet Bord Bia wyniósł w 2012 r. 44,5 mln EUR i finansowany był głównie ze środków budżetowych.
Szczegółowe informacje nt. funkcjonowania Irlandzkiej Rady Żywności dostępne są w raporcie „Bord Bia Annual Report 2012”, który dostępny jest na stronie internetowej: http://www.bordbia.ie/.
Promocja inwestycji zagranicznych (FDI)
Promocją bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Irlandii zajmuje się rządowa Agencja Rozwoju Przemysłu (Industrial Development Agency Ireland (IDA). Działa ona na podstawie ustawy Industrial Development Act 1993 i kompetencyjnie podlega Ministrowi Pracy, Przedsiębiorczości i Innowacyjności (Minister for Jobs, Enterprise & Innovation). W 2012 r. budżet Agencji wyniósł 146,1 mln EUR, z czego 135 mln EUR pochodziło ze środków budżetowych a około 1,4 mln EUR ze środków unijnych. Po stronie wydatków 38,5 mln EUR zostało przeznaczone na bieżące finansowanie działalności IDA, zaś pozostałe środki w większości przypadków zostały przeznaczone na granty dla inwestorów.
Tak jak i w przypadku Enterprise Ireland działania na rzecz pozyskiwania bezpośrednich inwestycji zagranicznych wykonywane są przez IDA w oparciu o regionalne biura zlokalizowane w głównych miastach Irlandii oraz biura zagraniczne. W 2012 r. IDA posiadało 10 biur krajowych (Athlone, Cavan, Cork, Dublin, Dundalk, Galway, Letterkenny, Limerick, Sligo i Waterford) oraz 19 biur zagranicznych zlokalizowanych w 11 krajach. Najwięcej, bo aż 6 biur IDA posiada w Stanach Zjednoczonych (Atlanta, Boston, Chicago, Nowy Jork oraz 2 biura w Kalifornii). W Europie znajdują się 4 biura IDA (Frankfurt, Londyn, Moskwa i Paryż), w Azji 7 (Bombaj, Pekin, Seul, Shenzhen, Singapur, Szanghaj i Tokio) oraz po jednym biurze w Ameryce Południowej (Sao Paulo) i Australii (Sydney). Lokalizacja biur IDA za granicą w dużej mierze pokrywa się z kierunkami napływu FDI (głównie są to Stany Zjednoczone). Przy tworzeniu mapy placówek zagranicznych uwzględniono również rynki perspektywiczne, z których z czasem mogą zacząć napływać inwestycje (kraje BRIC: Brazylia, Rosja, Indie i Chiny).
W przeciwieństwie do Enterprise Ireland biura IDA nie są tworzone przy Ambasadach Irlandii za granicą (wyjątek stanowi biuro w Moskwie) natomiast tak jak i w przypadku Enterprise Ireland zdecydowana większość pracowników zagranicznych biur IDA (poza kierownikami) to pracownicy miejscowi.
Według danych irlandzkiego urzędu statystycznego wartość zainwestowanego w Irlandii kapitału zagranicznego w 2011 r. wyniosła 8,2 mld EUR.
Według rocznego raportu IDA za 2012 r. inwestorzy zagraniczni obsługiwani przez tę agencję stworzyli 12.722 nowe miejsca pracy. W ubiegłym roku agencja pomagała inwestorom przy 65 inwestycjach typu green field, 56 projektach rozbudowy istniejących już przedsięwzięć i 23 projektach innowacyjnych lub badawczo-rozwojowych. IDA ocenia, że na koniec 2012 r. w Irlandii działało ponad tysiąc (1033) firm z udziałem obcego kapitału, którym IDA udzieliła wsparcia. Firmy te zatrudniały prawie 153 tys. pracowników. Zdecydowana większość z nich to firmy z udziałem kapitału amerykańskiego (531 przedsiębiorstw zatrudniających 111,6 tys. osób). Kolejnymi największymi zagranicznymi inwestorami w Irlandii były: Wielka Brytania (103 firmy i 6,8 tys. zatrudnienia), Niemcy (95 firm i 9,9 tys. zatrudnienia) oraz Francja (43 firmy i 4,3 tys. zatrudnienia).
Na koniec 2012 r. firmy z udziałem zagranicznym wspierane przez IDA zatrudniały najwięcej pracowników w branży usług finansowych i biznesowych – w tym informatycznych (74,8 tys.), produkcji sprzętu i aparatury medycznej (24,4 tys.), farmaceutycznej (22,2 tys.) oraz produkcji sprzętu komputerowego, elektronicznego i optycznego (15,9 tys.). Należy zwrócić uwagę, iż całkowite zatrudnienie w firmach z udziałem zagranicznym w Irlandii (dot. to przedsiębiorców będących klientami IDA) zwiększyło się ze 146,2 tys. w 2011 r. do 152,8 tys. w roku 2012 tj. o 10,7%. Ilość tworzonych przez kapitał zagraniczny nowych miejsc pracy a nie bezwzględna wielkość inwestycji jest de facto jest podstawowym miernikiem działania IDA w zakresie przyciągania bezpośrednich inwestycji do Irlandii.
Szczegółowe informacje nt. zagranicznych inwestycji w Irlandii w 2012 r. dostępne są w raporcie „IDA Annual Report 2012”. Raport ten dostępny jest na stronie internetowej IDA Ireland: http://www.idaireland.ie/.
W opublikowanym przez Agencję Rozwoju Przemysłu dokumencie określającym strategię w zakresie przyciągania zagranicznych inwestycji bezpośrednich do Irlandii (IDA Ireland Strategy – Horizon 2020) zakłada się, iż w okresie 5 lat (lata 2010 – 2014) inwestorzy zagraniczni sfinansują w Irlandii 640 nowych projektów inwestycyjnych, dających zatrudnienie 105 tys. pracownikom. Połowa z tych projektów ma być zrealizowana poza dwiema największymi irlandzkimi aglomeracjami (Dublin i Cork). Zakłada się ponadto, iż 20% inwestycji typu „greenfield” będzie pochodziło z krajów rozwijających się (głównie BRIC).
Źródło: IDA, Enterprise Ireland, Bord Bia, WPHiI
