Pod względem wartości skumulowanego kapitału na koniec 2011 r., Irlandia znalazła się na 19. pozycji największych inwestorów w Polsce.
W porównaniu z 2010 r. wartość inwestycji irlandzkich w Polsce zmniejszyła się o ponad €3,000,000,000. Pomimo tak znacznego odpływu kapitału irlandzkiego Polska była i nadal jest postrzegana przez inwestorów z tego kraju jako atrakcyjny i stabilny partner gospodarczy. Zobowiązania Polski z tytułu zagranicznych inwestycji bezpośrednich zrealizowanych przez firmy irlandzkie wyniosły na dzień 31 grudnia 2011 r. €905,900,000 tj. 0.63% zainwestowanego w naszym kraju kapitału zagranicznego.
Według danych Narodowego Banku Polskiego irlandzkie firmy i instytucje finansowe wycofały z Polski w 2011 r. kapitał w wysokości €2,946,100,000.
Była to najwyższa operacja odpływu kapitału jaką odnotowano w Polsce w tym roku.
Sytuacja ta związana była z wycofaniem się jednego z największych inwestorów irlandzkich w Polsce i najdłużej działającego na naszym rynku (od 1995 r.), Allied Irish Bank (AIB), inwestora strategicznego Banku Zachodniego WBK S.A. (BZ WBK).
Przejęcie BZ WBK przez nowego właściciela, Banco Santander S.A., miało miejsce w kwietniu 2011 r. Za sprzedaż 70% udziałów w BZ WBK, AIB uzyskał €2,900,000,000 oraz €150,000,000 za 50% udziałów BZ w BZ WBK Asset Management. Sprzedaż udziałów w banku BZ WBK podyktowana była decyzją rządu irlandzkiego nakazującego AIB podwyższenie rezerw kapitałowych poprzez sprzedaż wszystkich posiadanych za granicą aktywów.
Perspektywy napływu irlandzkich inwestycji do Polski w dużej mierze będą zależały od kształtowania się koniunktury gospodarczej zarówno w skali globalnej jak i na rynku irlandzkim. W 2012 r. gospodarka irlandzka drugi rok z rzędu osiągnęła niewielki wzrost, a prognozy na kolejne lata są optymistyczne. Irlandzkie firmy, zwłaszcza sektora małych i średnich przedsiębiorstw, mogą być skłonne do przenoszenia m.in. do Polski części produkcji w celu poprawy swojej pozycji konkurencyjnej. Przemawiają za tym m.in. koszty pracy, które w Irlandii należą w dalszym ciągu do najwyższych w Europie. Zjawiska tego nie jest nawet w stanie zrekompensować obowiązujący w Irlandii bardzo niski (12,5%) podatek korporacyjny (CIT).
Po wycofaniu z Polski Allied Irish Bank (AIB) największymi irlandzkimi inwestorami pozostają: Cement Roadstone Holding (CRH) – zaangażowany w produkcję materiałów budowlanych (m.in. Grupa Ożarów S.A., Olsztyńskie Kopalnie Surowców Mineralnych Sp. z o.o. i Zakłady Przemysłu Wapienniczego Trzuskawica S.A.), JFC Manufacturing Ltd – produkcja wyrobów z plastiku (Dąbrówka), Kingspan Group PLC – produkcja wyrobów plastikowych (Rokitnica) i systemów płyt warstwowych dla budownictwa (Lipsko), South Western Business Process Services Poland (Łódź) – usługi biznesowe – finanse i księgowość.
Przed kilku laty dużym sukcesem było pozyskanie inwestycji amerykańskiej firmy Dell, która zamknęła fabrykę w Limerick i przeniosła produkcję komputerów do Specjalnej Strefy Ekonomicznej w Łodzi.
Jednym z sektorów, który miał szansę stać się ważnym obszarem aktywności inwestorów irlandzkich w Polsce było budownictwo. Załamanie irlandzkiego rynku budowlanego, które nastąpiło w 2008 r. spowodowało, że firmy tego sektora zwiększyły zainteresowanie Polską w szczególności w zakresie kontraktów infrastrukturalnych współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej. W 2010 r. dwie duże irlandzkie firmy budowlane, w ramach utworzonych w tym celu konsorcjów z udziałem polskich przedsiębiorstw, wygrały przetarg na budowę kilku odcinków autostrad w Polsce.
Firma SRB Civil Engineering Ltd (wchodząca w skład największej irlandzkiej firmy budowlanej John Sisk & Son (Holdings) Ltd) wspólnie z PBG S.A., APRIVIA S.A., Budbaum i Hydrobudową Polska S.A. wygrała przetarg na budowę 3 odcinków autostrady A1 (Toruń – Stryków). Z kolei firma SIAC Construction Ltd również we współpracy z PBG S.A., APRIVIA S.A. i Hydrobudową Polska S.A. wygrała przetarg na budowę 35 km odcinka autostrady A4 pomiędzy Tarnowem i Dębicą.
W 2011 r. i w pierwszej połowie 2012 r. firmy irlandzkie realizowały prace budowlane na ww. odcinkach autostrad. Niestety w drugiej połowie 2012 r. na skutek szeregu trudności, w tym upadłości firm: Aprivia SA, Budbaum, Hydrobudowa Polska SA oraz PBG SA, ale także braku porozumienia ze zleceniodawcą – GDDKiA, irlandzkie firmy wycofały się z polskiego rynku. Ze wszystkich zleconych prac w całości zdołano zakończyć tylko jeden odcinek autostrady A1 (Kowal-Sójki), gdzie liderem była firma SRB.
W 2012 r. firmy irlandzkie podtrzymywały również zainteresowanie polskim rynkiem energetycznym. Jedna z większych irlandzkich firm energetycznych ESB International Ltd podpisała w październiku 2009 r. umowę konsorcjalną z Grupą Energa przewidującą budowę elektrowni gazowej o mocy 800 MW w Grudziądzu. Jednak w styczniu 2012 r. umowa została wypowiedziana przez Grupę Energa SA. Jako powód zaistniałej sytuacji wskazano niekorzystne dla polskiego partnera warunki podziału korzyści i ryzyka realizacji projektu przy których obstawała firma ESB International Ltd. Z kolei przykładem zaangażowania firm irlandzkich w sektorze energii odnawialnej może być udział firmy SIAC Construction Ltd w przetargu na budowę elektrowni wiatrowych w gminie Blaszki realizowanego w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, 2007 – 2013.
Rosnącym zainteresowaniem wśród firm irlandzkich cieszy się również świadczenie usług biznesowych (BPO) w Polsce. Przykładem takiego zainteresowania jest inwestycja irlandzkiej firmy SWS BPO, która w Łodzi rozpoczęła świadczenie tego typu usług dla klientów z sektora finansowego. Z napływających do placówki zapytań wynika, że inne irlandzkie firmy również rozważają rozpoczęcie takiej działalności w naszym kraju.
Ocenia się, iż w chwili obecnej ponad 100 irlandzkich firm zaangażowanych jest inwestycyjnie w naszym kraju. Większość z nich to firmy z sektora małych i średnich przedsiębiorstw. Działają one zarówno w sferze produkcyjnej jak i szeroko rozumianych usługach (konsulting, doradztwo podatkowe i personalne, działalność deweloperska). Na publikowanej przez PAIiIZ liście największych zagranicznych inwestorów w Polsce na koniec 2012 r. znalazło się 11 firm z Irlandii (na 1470 firm z całego świata, których inwestycje w Polsce przekroczyły $1,000,000).
Tomasz J. Kaplan
Źródła:
WPHiI
Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce w 2011 r. Aneks statystyczny. NBP, 2012 r.
List of Major Foreign Investors in Poland, PAIiIZ, 31 grudnia 2012 r.
Polskie inwestycje bezpośrednie za granicą w 2011 r. Aneks statystyczny. NBP, październik 2012 r.
