Wodomierze w Irlandii

Republika Irlandii jest obecnie jedynym krajem, członkiem OECD, który nie pobiera opłat za wodę od gospodarstw domowych.

W grudniu 2011 r. rząd tego kraju zdecydował o potrzebie powołania spółki skarbu państwa odpowiedzialnej za administrowanie wodociągami o nazwie Irish Water. Dotychczas zadanie to znajdowało się w gestii władz lokalnych. Będzie ona spółką w ramach Grupy Bord Gais (spółka gazowa również należąca do skarbu państwa).

Zmianom instytucjonalnym będzie towarzyszyło wprowadzenie opłat dla gospodarstw domowych za korzystanie z wody na podstawie wskazań zainstalowanych wcześniej wodomierzy. 

Wśród powodów wprowadzenia takiego rozwiązania należy wymienić konieczność realizacji dużych inwestycji w infrastrukturze wodociągowej, których skala przewyższa możliwości władz lokalnych, a ich maksymalna skuteczność możliwa jest tylko w przypadku skoordynowanych działań w skali całego kraju. Inną ważną przyczyną są rekomendacje w ramach programu pomocy finansowej udzielonej Irlandii przez UE, Międzynarodowy Fundusz Walutowy oraz Europejski Bank Centralny. 

W podpisanym memorandum między Irlandią a ww. instytucjami znalazły się m.in. sugestie wprowadzenia odpłatności za zużycie wody. Instalacja wodomierzy ma również zachęcić obywateli Irlandii do bardziej racjonalnego wykorzystywania wody.

Irish Water będzie jednostką użyteczności publicznej nienastawioną na zysk. Nie planuje się w przyszłości jej prywatyzacji. Jakiekolwiek zyski Irish Water będą reinwestowane w infrastrukturę wodociągową. Stopniowo nowa spółka będzie przejmowała odpowiedzialność za zadania realizowane przez władze lokalne. 

W praktyce do 2017 r. sytuacja niewiele się zmieni. Te same władze lokalne będą nadal wykonywały dotychczasowe zadania, z tą różnicą, że będą działały jako przedstawiciele spółki Irish Water. Instytucja ta będzie odpowiedzialna w Irlandii za inwestycje i zarządzanie infrastrukturą wodną, zapewniając gospodarstwom domowym, firmom i zakładom przemysłowym wodę pitną oraz usługi oczyszczania ścieków.

Główne zadania spółki Irish Water:

Spółka Irish Water rozpocznie instalację wodomierzy jeszcze w 2012 roku. Program ten obejmie milion gospodarstw domowych. Zakłada się, że do końca 2014 roku 90-95% z nich będzie wyposażone w urządzenia pomiarowe, a do 2017 r. wszystkie gospodarstwa mające dostęp do wodociągów publicznych powinny mieć zainstalowane wodomierze. Według planów opłaty za zużycie wody zostaną wprowadzone w 2014 r.

Poziom opłat za zużycie wody zostanie ustalony w późniejszym okresie przez regulatora rynku – instytucję odpowiedzialną za dbanie o interesy klientów. W rachunku za wodę znajdzie się również koszt utrzymania instalacji wodno-kanalizacyjnej i oczyszczania ścieków. 

Każde gospodarstwo domowe będzie dysponowało bezpłatnym limitem zużycia wody, jednak jego poziom nie został jeszcze ustalony. O kwestię tą zadba również regulator rynku. W początkowym etapie niektóre kategorie gospodarstw domowych nie będą objęte programem instalacji wodomierzy.

Wyłączone z niego będą między innymi te lokale, gdzie koszt instalacji urządzeń będzie szczególnie wysoki lub montaż będzie wiązał się ze szczególnie uciążliwymi problemami technicznymi. W szczególności dotyczyć to będzie kompleksów mieszkań i apartamentów oraz domów, które dzielą dostęp do wodociągów. 

Według wstępnych szacunków dotyczyć to może nawet 300 tysięcy gospodarstw domowych (co trzecie gospodarstwo w Republice Irlandii). Właściciele tego typu lokali nie unikną jednak opłaty za wodę. W tym przypadku będzie to stała kwota bez względu na ilość zużytej wody. 

Ze względu na potrzebę unifikacji urządzeń pomiarowych i wiarygodność ich odczytów gospodarstwa domowe nie będą miały możliwości instalacji własnego wodomierza.

Na sfinansowanie nowej instytucji zaciągnięty zostanie kredyt komercyjny w wysokości €450,000,000 ze środków Narodowych Rezerw Funduszu Emerytalnego. Szacuje się, że samo utworzenie spółki Irish Water wraz z odsetkami od kredytu wyniesie około €800,000,000 euro. 

Całkowite koszty wdrożenia programu nie zostały jeszcze oszacowane. Nastąpi to dopiero po wyłonieniu w przetargach publicznych dostawców urządzeń, jak i realizatorów prac instalacyjnych.  Ze względu na to, że koszty wdrożenia tego programu będą przerzucone na gospodarstwa domowe, sytuacja ta budzi liczne kontrowersje i zainteresowanie wśród irlandzkich obywateli.

Według szacunków każde gospodarstwo domowe będzie obciążone z tego tytułu kwotą w wysokości €800. Opłata ta będzie rozłożona na raty (około €40 euro) płatne przez 20 lat w formie opłaty za utrzymanie i modernizację sieci wodociągowej. Miejscowe media zwracają uwagę, że suma ta znacząco przekracza cenę średniej klasy wodomierza i jego instalacji. 

Według tutejszych dostawców tego typu urządzeń łączny koszt powinien wynieść do €300 (wodomierz: €35; materiał do umiejscowienia wodomierza pod ziemią: €50; robocizna: €200). Niestety w tym przypadku na barki gospodarstw domowych dodatkowo przerzucone zostaną także koszty odsetek od kredytu na powołanie spółki Irish Water.

Stan infrastruktury wodociągowej w Irlandii znajduje się w fatalnym stanie, co skutkuje olbrzymimi stratami wody wyciekającej z nieszczelnych instalacji. Od końca lat 70-tych ubiegłego wieku w Irlandii nie prowadzono niezbędnych modernizacji i inwestycji w tym obszarze.  

W stołecznej aglomeracji, gdzie mieszka 39% populacji Irlandii, dzienne możliwości dostaw wody pitnej są przekroczone o 1%. W innych regionach kraju sytuacja nie wygląda lepiej. Ponadto, ze względu na nieszczelność infrastruktury straty wody sięgają nawet 40%.

W 1997 r. awarie wodociągów w Dublinie były na tyle poważne, że przez 9 miesięcy co noc wstrzymywano dostawy wody w celu przeprowadzenia niezbędnych napraw. Wtedy też władze miejskie w Dublinie zdecydowały się na realizację projektu napraw sieci wodociągowej pochodzącej jeszcze z XIX wieku. Udało się wtedy ograniczyć straty wody z 42% do 28%.

Po kilku latach planowania w 2006 r. uruchomiono projekt modernizacji sieci wodociągowej regionu Dublina. Zakończenie prac nastąpi nie wcześniej niż w 2020 r. Do chwili obecnej udało się wymienić 120 km infrastruktury, a pozostało jeszcze 1400 km. Problem jednak nie tkwi jedynie po stronie instalacji miejskich. Jak wykazały badania pilotażowe duże straty występują także po stronie konsumentów, a raczej nieszczelnych instalacji znajdujących się na ich posesjach. 

Przykłady takie znaleziono między innymi w centrum Dublina, gdzie niektóre domy zużywały 50. ale i 80. razy więcej wody niż inne, znajdujące się w sąsiedztwie. Zainstalowanie wodomierzy pomoże wykryć i usunąć wszelkie tego typu straty. Władze miejskie szacują, że nawet połowa obecnych strat wody może leżeć po stronie gospodarstw domowych. Może to dotyczyć nawet od 7 do 10% wszystkich domostw. 

Przewiduje się również, że podobnie jak w Wielkiej Brytanii wprowadzony będzie system współfinansowania przez władze napraw instalacji wodnych w takich posesjach.

Według szacunków rządowych w wyniku realizacji tego programu stworzonych zostanie około 2 tysięcy miejsc pracy. Zakłada się również, że prace montażowe wykonywane będą przez około 50 do 100 firm głównie rodzimych. Na realizację prac instalacyjnych, jak i na zakup wodomierzy rozpisane będą zamówienia publiczne. Ich terminy nie zostały jeszcze określone.

Tak duże przedsięwzięcie w skali całego kraju stwarza dobrą okazję dla polskich przedsiębiorców w tej branży. W grę wchodzi nie tylko możliwość realizacji dostaw wodomierzy, ale też świadczenia usług instalatorskich, czy szkoleń w tym zakresie.